به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی جمعیت هلال‌احمر؛ مونوکسیدکربن (CO) گازی بی‌بو، بی‌رنگ و سمی است. نوع، شدت و زمان بروز آثار ناشی از قرار گرفتن در معرض این گاز بسته به سن، وضعیت کلی سلامت، مدت‌زمان تماس و غلظت آن، بسیار متفاوت است. هنگامی‌که این گاز به مقدار زیاد، به‌ویژه در فضاهای محدود، وجود داشته باشد، جایگزین اکسیژن در گلبول‌های قرمز خون و منجر به مسمومیت می‌شود. مسمومیت با مونوکسیدکربن در سطوح بالا باعث آسیب جدی به بدن یا حتی مرگ می‌شود. به گزارش موسسه ملی سلامت آمریکا (NIH)، در سراسر جهان، مسمومیت با مونوکسید‌کربن سالانه به مرگ بیش از ۲۸هزار نفر می‌انجامد.

منابع مونوکسیدکربن در خانه
مونوکسیدکربن از سوختن موادی از جمله گاز طبیعی، زغال سنگ، نفت و چوب تولید می‌شود. هر وسیله سوخت‌سوز که با این مواد کار می‌کند، ممکن است منبع انتشار مونوکسیدکربن باشد، به خصوص اگر تهویه کافی وجود نداشته باشد یا نادرست نصب، نگهداری و استفاده شود.
اجاق گاز، بخاری یا شومینه معیوب، شومینه‌های هیزمی، آبگرمکن‌های معیوب، دودکش‌های مسدودشده یا دارای نشتی از منابع بالقوه انتشار خطرناک مونوکسیدکربن هستند. از آنجا که این گاز از اگزوز خودرو هم خارج می‌شود، پارکینگ‌های سرپوشیده ممکن است به‌طور خاص خطرناک باشند.

مسمومیت با مونوکسیدکربن چقدر طول می‌کشد؟
اگر در معرض سطوح پایین مونوکسیدکربن قرار بگیرید، ممکن است حدود دو ساعت طول بکشد تا علائم مسمومیت را نشان دهید. در سطوح بالاتر، این فرایند حدود پنج دقیقه طول می‌کشد.

علائم مسمومیت با مونوکسیدکربن
نشانه‌های مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن شامل این موارد است: علائم شبه آنفلوآنزا (بدون تب)، سردرد، سرگیجه، حالت تهوع، ضعف، تنگی نفس، گیجی

عوارض طولانی‌مدت مسمومیت با مونوکسیدکربن
درمان سریع مسمومیت با مونوکسیدکربن بسیار مهم است. درمان به‌موقع ممکن است از عوارض جانبی مضر جلوگیری کند. بسته به مدت‌زمانی که در معرض این گاز قرار گرفته‌اید و میزان آن، ممکن است مشکلات سلامتی طولانی‌مدت بروز کند، از جمله: مشکلات تنفسی، بیماری پارکینسون، از دست دادن حافظه، آسیب دائمی مغز، آسیب قلبی

خطر مسمومیت با مونوکسیدکربن برای چه کسانی بیشتر است؟
مسمومیت با مونوکسیدکربن ممکن است گریبان هر کسی را بگیرد. با این حال، برخی افراد بیشتر در خطرند. از جمله: زنان باردار و جنین آنها، نوزادان، سیگاری‌ها، افراد بالای ۶۵ سال، کسانی که مشکلات مزمن قلبی یا تنفسی دارند، افراد مبتلا به کم‌خونی. برخی مشاغل نیز بیشتر در خطر مسمومیت با مونوکسیدکربن هستند ازجمله: آتش‌نشانان، مکانیکی‌ها، جوشکارها، رانندگان

اگر کسی دچار مسمومیت با مونوکسیدکربن شد، چه باید کرد؟
- فرد را از محل تماس با مونوکسیدکربن دور کنید و در معرض هوای تازه قرار دهید.
- اگر مصدوم بیهوش است، قبل از حرکت، آسیب‌دیدگی را بررسی کنید.
- اگر می‌توانید منبع مونوکسیدکربن را با رعایت نکات ایمنی خاموش کنید.
- با اورژانس تماس بگیرید.
- در صورت لزوم، احیای قلبی-ریوی (CPR) را شروع کنید. اگر فرد واکنشی نشان نمی‌دهد، تنفس غیرطبیعی دارد یا نفس نمی‌کشد و شما تنها هستید، قبل از تماس با اورژانس، به مدت یک دقیقه احیای قلبی-ریوی را انجام دهید. در غیر این‌صورت، از شخص دیگری بخواهید با اورژانس تماس بگیرد و شما احیای قلبی-ریوی را آغاز کنید. این عمل را تا زمانی که فرد شروع به نفس‌کشیدن کند یا کمک‌ اورژانسی از راه برسد، ادامه دهید.

پیشگیری از مسمومیت با مونوکسیدکربن
- هنگام خرید لوازم خانگی که سوخت مصرف می‌کنند، به استاندارد بودن آن توجه کنید.
- در خانه، هرگونه تجهیزات باید با منافذی که به بیرون باز می‌شوند، نصب شوند.
- خودرو خود را در پارکینگ روشن نگذارید، حتی اگر در آن کاملا باز باشد. اگر نیاز به گرم کردن وسیله نقلیه خود دارید، بلافاصله پس از روشن کردن، آن را از پارکینگ خارج کنید.
- تا حد امکان از بخاری‌های بدون دودکش که با سوخت کار می‌کنند، در فضای بسته استفاده نکنید.
- هواکش (فن تخلیه) بالای اجاق گاز، که به فضای بیرون از ساختمان متصل باشد، نصب کنید.
- هر سال از تعمیرکار واجد شرایط بخواهید سیستم گرمایش، آبگرمکن و سایر وسایل سوخت‌سوز شما را بررسی کند. اگر بخاری دارید، دودکش آن را مرتب بررسی کنید.
- از ژنراتورهای اضطراری در گاراژ یا زیرزمین استفاده نکنید. آنها را بیرون از خانه و حداقل با فاصله 6 متر از پنجره‌ها یا درها قرار دهید.
- از کباب‌پزهای زغالی و اجاق‌های مسافرتی قابل حمل فقط در فضای باز استفاده کنید.
- برای گرم‌کردن محیط منزل و محل کار هرگز از اجاق‌گاز استفاده نکنید.
- در صورت امکان، از دستگاه آشکارساز مونوکسیدکربن، ابزاری برای تشخیص غلضت این گاز، در خانه استفاده کنید.

منابع: نشریه WebMD، وبسایت EPA (آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا)/ مترجم: فرشته کیانی